Obezite; vücutta fazla miktarda yağ birikmesi sonucu ortaya çıkan ve kesinlikle tedavi edilmesi gereken bir sağlık sorunudur. Yetişkinlerde görülen obezite çoğunlukla çocukluk dönemindeki beslenme alışkanlıklarına dayanmaktadır. Bu yüzden erken yaşlarda doğru beslenme çok önemlidir.

Günümüzde ise çocukluk çağı obezitesinin görülme sıklığı zaman geçtikçe artmaktadır.

Çocukluk döneminde beslenme vücutta yağ hücrelerinin temel olarak oluştuğu dönemdir. Vücutta yağ hücresi oluşumu iki şekilde gerçekleşir: hipertrofi ve hiperplazi. Yağ hücresinin hacminin büyümesi hipertrofi, yağ hücresinin çoğalması ise hiperplazidir. Çocukluk döneminde yağlanma genellikle hiperplazi (hücre sayısının artması) şeklindeyken ilerleyen yaşlarda hipertrofi (hacmin büyümesi) şeklinde olmaktadır ve vücutta yeni oluşan hiçbir yağ hücresi kaybolmamaktadır. Hiperplazik yağlanmada da yeni yağ hücresi oluştuğu için kilo kaybı daha zordur ve çocukluk döneminde hiperplazik yağlanmanın artışı ileriki yaşlarda obeziteye neden olmakta ve kilo kaybını zorlaştırmaktadır. Bu nedenle ilk 6 ay sadece anne sütü ile beslenmeyi takip eden tamamlayıcı besin başlangıcından itibaren sağlıklı beslenme kurallarına uyulması ile ömür boyu sağlıklı vücut ağırlığı ve sağlıklı vücut kompozisyonu sürdürülmesi amaçlanmalıdır.

Özellikle okul öncesi çağ çocuklarında beslenme açısından aile primer düzeyde önemlidir. Evde pişirilen yemekler, eve alınan besinler, ailenin besinlerle ilgili tutumu çocuğun beslenme alışkanlığının, damak tadının ve yeme kültürünün temelini oluşturmaktadır. Bu nedenle ailelerin yemeklere karşı tutumlarında çok dikkatli olmaları gerekmektedir. Ailenin herhangibir bireyinde herhangi bir besine karşı red varsa bu çocuğa kesinlikle hissettirilmemelidir. Çünkü; çocuklar herzaman aile bireylerini taklit ederler. Örneğin; anne peyniri reddiyorsa; çocukta peynire veya kendi seçtiği diğer bir besine karşı red oluşturabilir. Bu nedenlerle aileler yemek saatleri, yemek seçimleri, sofra düzeni, yemeklere karşı tutumları konusunda dikkatli davranmalılardır.

Obezite Nedenleri;

• Genetik faktörler
• Aileden kaynaklı sağlıksız beslenme alışkanlıkları
• Gebelik döneminde annenin ağırlık kazanımı
• Nadiren görülen hormonal bozukluklar

Çocukluk çağında şişman olan bireylerin % 30’unun ileride de şişman olma riski bulunur.

Obez çocukların sayısı neden artış gösteriyor?

• Çocuklardaki beslenme alışkanlıklarının hazır besinlere kayması obeziteyi arttıran çok önemli bir etkendir.
• Teknolojinin gelişmesi ile birlikte telefonlar, tabletler daha çok insanların hayatlarına girmeye başladı. Özellikle çocukların teknoloji bağımlılıkları obeziteyi tetikledi.
• Çocuklar televizyon, tablet, telefon gibi cihazlara dalarak ne kadar yediğini bilmeden fazla miktarlarda yemek yemeye başladı. Bunun dışında bu bağımlılıklar çocukların sosyalleşmesine veya hareket etmesine izin vermeden onları eve kapatmaya başladı.
• Aynı zamanda televizyonda ve internette dolaşan yüksek kalorili yiyecek reklamları da çocukların bu yiyeceklere yönelimlerini arttırdı.
• Bunların hepsi birleşince de artan yemek tüketimi ve azalan fiziksel aktivite çocukların obezite oranını arttırarak, sağlıklarına da zarar vermeye başladı.
• Bu çevresel etkenlerin dışında çocuklarda genetik olarak da obeziteye yatkınlık olabilir ama sağlıklı beslenme ile bu durumu değiştirmek ailelerin ve çocukların elindedir.

• Bu çocuklarda gelişim yaşıtlarına göre daha hızlı olur. Özellikle ergenlik döneminden önce, boyları ve kemik olgunlaşma düzeyleri yaşıtlarına göre ileridedir. Bunun en büyük dezavantajı, büyümenin de erken sonlanmasıdır.
• Bu çocukların vücutlarında yağ miktarının fazla olması nedeni ile yürüme gecikebilir.
• Bacak aralarında pişik oluşması sıktır. Ayrıca bacaklarda eğrilikte görülebilir.
• Soluk alıp vermede güçlük, deri enfeksiyonları, deri çatlamaları görülme riski de yüksektir.
• En büyük risk ise, kalp damar hastalıkları, hipertansiyon, diyabet gibi hastalıkların çocukluk yaşlarında ortaya çıkmasına neden olur. Kan yağları, kolesterol düzeyleri artar. Şişmanlık ne kadar erken başlarsa hastalık riski de o oranda artış göstermektedir.

Neler yapılmalı?

• 0-6 ay sadece anne sütü 6-24 ay ise tamamlayıcı besinlere ek anne sütü desteklenmelidir.
• Çocukların beslenme düzeninin şekillendiği 6-12 ay arası dönemde tamamlayıcı besin geçişi için beslenme uzmanı ve/veya çocuk doktoru önerileri göz önünde bulundurulmalıdır.
• Tamamlayıcı besinlere erken ya da geç başlanmamalı ve verilen tamamlayıcı besinin içeriği ve miktarı mutlaka bebeğin ayına uygun olmalıdır.
• Çocuklara mutlaka kahvaltı yapma alışkanlığı kazandırılmalıdır.
• Çocuğun ihtiyacı olan beslenme tarzını oluşturmak için bir diyetisyenden yardım alınmalıdır. Bir doktora ve diyetisyene danışılmadan kesinlikle bir diyet oluşturulmamalı, bilinmeyen bir ilaç ya da besin takviyesi kullanılmamalıdır.
• Uyku düzeni oluşturulmalıdır. En az 8 saat uyumalıdırlar.
• Sürekli kilo alıp vermenin de vücut şekline ve metaboliz-maya zararlı etkileri vardır, bu nedenle kilo alıp-vermekten kaçınılmalıdır. Kilo verme ardından kilo alma vücutta kas kitlesini azaltır. Yeniden alınan kilo yağ olarak vücuda dö-ner. Kilo alıp verme sakıncalı olduğu için sürekli ve yavaş kilo verme programına hazır olunmalıdır.
• Gelişim çağındaki çocuklara kesinlikle kalorileri kısılmış diyetler uygulanmaya çalışılmamalıdır. Bu durum gelişimlerini de olumsuz yönde etkiler.
• Çocuklar fiziksel aktivite yapması ve sosyalleşmesi açısından teşvik edilmelidir. Sevdiği bir spor dalı varsa bu konuda desteklenmelidir. Aile birlikteliği sağlanarak yürüyüş, bisiklet sürme gibi aktiviteler yapılabilir.
• Arabaya binmek yerine yürünmeli veya bisiklete binil-melidir.,
• Hafta sonları ailecek spor yapma olanakları yaratılma­lıdır.
• Çocukları aileler, yağlı ve hızlı yiyecekler olarak bilinen fast food tarzı yiyeceklerden uzak tutmalıdır.
• Çocuğun yememesi gereken besinler eve alınmamalıdır.
• Ailenin yeme alışkanlıkları gözden geçirilmelidir. Eğer ailenin beslenme tarzında çocuğun kilo almasını tetikleyen bir durum varsa bu değiştirilmelidir. Yemekler hep birlikte ve belli saatlerde yenilmelidir. Yemek saatlerinde teknolojik cihazlardan uzaklaşması sadece yemeğe odaklanması ve yediğinin farkında olması sağlanmalıdır.
• Çocuklarınıza, sağlıklı ara ve ana öğünler hazırlayın, bir oturuşta tüm yemeği bitirmesi için onları zorlamayın. Özellikle aileler çocuklarına tabağındakilerin hepsi bitirmesi zorlamakta bu da ilerde çocuklarda aşırı miktarda yemek yemeğe neden olmaktadır.
• Öğün aralarında abur cuburlar yerine meyve ve kuruyemişlere yönelmesi sağlanmalıdır.
• Çocuklarınızı besinlerle ödüllendirme veya cezalandırmaktan kaçının.
• Okulda besin değeri olmayan gıdaların yenmesinin engellenmesi için gerektiğinde evden beslenme çantası hazır­lanmalıdır (tavuk, peynir, iyi pişirilmiş yumurta ve taze meyve gibi).
• Çocuklar asansör yerine merdiven kullanımına yönlendirilmelidir.
• Unutmayın ki; sağlıklı beslenme sadece sağlığımızı korumak içindir. İçinde kesin katı kuralların olmadığı, sadece kendi doğru seçimlerimizi içeren kendimizin yapabileceği bir planlamadır.

Erken yaşlarda sağlıklı beslenmek geleceğe yapılan en büyük yatırımdır!

Sizin için kapsamlı bir beslenme planı hazırlamamı isterseniz online diyet programı ile size yardımcı olabilirim.

Diyetisyen Tuba SÖNMEZ

Soru,  görüşleriniz ve online diyet programı için;

Gmail; [email protected] adresinden ulaşabilirsiniz.